काउली

यो रोग लागेको बिरुवाको वृद्धि रोकिन्छ र बिरुवा हल्का रातो तथा बैजनी रंगको हुनजान्छ ।दिउँसो घाम लागेको वेलामा ओइलाउँछ, साँझपख जस्ताको त्यस्तै हुन्छ र पहेंलिदै जान्छ । बिरुवालाई उखेलेर हेरेमा जरा फुलेर गदाको जस्तो आकृति भएको देखिन्छ र नराम्रो, पिरो गन्ध आउँछ ।यो रोग अम्लीय माटोमा बढी लाग्दछ र यसको ढँुसी १४ बर्षसम्म माटोमा जिवित रहन सक्छ ।

यो रोग बीउ र हावाबाट सर्दछ । खैरा वा काला स–साना गोलाकार थोप्लाहरु पहिला पातमा त्यसपछि डाँठ र कोसामा समेत देखा पर्दछन् । पछि थोप्लाको आकार बढेर चक्काको बिकास हुन्छ । रोगले बढीग्रस्त भएमा बिरुवाको डाँठ र पातको डाँठमा सिधा गएका थोप्लाहरु देखापर्दछन् ।

नर्सरीमा प्रायः बेर्ना कुहिने रोग लाग्दछ । चित्रमा देखाए जस्तै वेर्नाहरुको फेंद र जरा कुहिन्छ जसको फलस्वरुप बेर्नाहरु ढल्दछन् र नष्ट हुन्छन् । यो रोग बिशेष गरेर माटोमा रहेका सुक्ष्म जीवाणु ढुँसीबाट हुने गर्दछ । बीउवाट पनि यो रोग संक्रमण हुने गर्दछ ।

यो रोगले परिपक्व अवस्थामा पुगेका बिरुवाहरुमा बिशेष गरी बीउ बालीमा आक्रमण गर्दछ । माटोको सतहनिर काउलीको डाँठ कुहिन्छ र सेतो ढुँसी उम्रेको देखिन्छ, डाँठभित्र ढुसीका काला डल्लाहरु ९क्अभिचयतष्ब० हुन्छन् । काउलीमा फूल लागेको अवस्थामा पातहरु ओइलाउँछन् र डाँठहरु सेता फुस्रा देखिन्छन् ।

नर्सरीमा बेर्ना अवस्थामा देखिनै यो रोग लाग्दछ ।पातको माथिल्लो भागमा हल्का बैजनी रंगका अनियमित दागहरु÷धब्बाहरु देखा पर्दछन् र त्यसको तलपट्टी कपास जस्तो ढुँसीको वृद्धि भएको देखिन्छ । कहिलेकाहि कोपीमा र डाँठमा पनि खैरा दागहरु देखिन्छन् ।

यो रोग ब्याक्टेरियाबाट लाग्दछ । पातको किनाराबाट शुरु भइ अग्रेजी ख् आकारमा पहेंलिदै र ओइलाउँदै पातको बिच भागतिर पुग्दछ, नसाहरु काला हुन्छन् र अन्तमा बिरुवा सड्न जान्छ ।